In de top van de gevel van de Oudezijds Voorburgwal 232 bevindt zich een zogenaamd alliantiewapen, de twee wapens van een echtpaar, in dit geval het echtpaar Jan Frederik Mamuchet van Houdringe (ong. 1652-1720) en Catharina van Heusden (ong. 1654-1738). Zij hebben hier in de achttiende eeuw gewoond.
Mamuchet is de naam die op de ondertrouwacte is vermeld. In documenten over of van de familie wordt ook wel Mamouchette of Mamouchet gebruikt. Er wordt op Nederlandse websites wel beweerd dat Ma Mouchette in het Nederlands Mijn snuit zou betekenen. En dat dat de reden zou zijn voor de grote neuzen van de afgebeelde koppen. Dit is allemaal heel grappig verzonnen, maar pertinente onzin. De Nederlandse vertaling van mouchette is kaarsensnuiter.
Een overzicht van het bronmateriaal staat op een aparte pagina (mobiel) of hiernaast (pc)
Jan Frederik Mamuchet van Houdringe (30), uit Utrecht, in ondertrouw 8 januari 1682 met Catharina van Heusden (28) uit Amsterdam. Alle ouders zijn al overleden.
De familie is afkomstig uit Doornik (Tournai) in het zuidoosten van Vlaanderen. De manlijke Mamuchet’s waren in de vijftiende en zestiende eeuw, en misschien ook daarvoor al, koperslagers. Rond 1600 emigreerden ze naar plaatsen als Bremen, Emden, Utrecht. De gegevens over de familie komen uit een stamboom op de website gw.geanet.org.
Er zijn zoals bekend veel protestanten uit Frankrijk en Beglë naar Nederland gevlucht. Zo ook de Mamuchet’s. Ze worden genoemd door W.-J. Baron Ablaing van Giessenburg in zijn Compte-rendu des séances de la commission royale d’histoire. Tome 15, 1849, dat gaat over de emigratie van protestanten naar Nederland na de “ongeregeldheden” , dat wil zeggen na de overgang naar het protestantisme in Nederland. Op pagina 328 is Mamuchet te vinden, die van Cambrésis (het Kamerijkse, waar Doornik onder valt) naar Utrecht verhuisde.
Wapen van Mamuchet
Het linkerdeel van het alliantiewapen is dat van de familie Mamuchet. Bij een wapen hoort een beschrijving en een devies.
De Franse beschrijving van het wapen luidt : D’argent au chevron de gueules accostées de trois têtes de Sarrasin de carnation à becs de corbeaux. Cimier un Sarrasin issant à bec de corbeau accosté de deux plumes d’autruche d’argent et de gueules
Vertaling: In zilver een hoge, rode keper, vergezeld van drie Saraceense manshoofden van vleeskleur met ravensnavels. In het helmteken een uitkomende Saraceen met een ravensnavel en twee struisvogelveren van zilver en keel,
En het devies: SOUS L’OMBRE DE SES AISLES M’A MUCHET – IN DE SCHADUW VAN ZIJN VLEUGELS HEEFT (HIJ) MIJ VERBORGEN
MUCHET is het voltooid deelwoord van MUCHER, verbergen in het Middelfrans, en dat nog voorkomt in het Normandisch dialect. Bron: Trésor de la langue française informatisée.
Op dit wapenschild zijn manskoppen met grote neuzen afgebeeld, op het hartveld zo te zien drie vogels. Er bestaan ook varianten van het wapen met manskoppen met grote snavels of vogelkoppen met snavels, en waarop op het hartschild jacobsschelpen staan.
De koppen met de grote neuzen zijn dus Saracenen. De term Saracenen werd gebruikt voor moslims, waar ze ook vandaan kwamen. En ze werden, net als joden, vaak stereotiep beschreven of afgebeeld met grote haakneuzen of snavels. Verwijzen ze naar een oorlog tegen moslims? Kruistochten? Jacobsschelpen, als op de verwante wapens verwijzen gewoonlijk naar een pelgrimstocht naar het Spaanse Compostella. En zou er een relatie zijn tussen de Vlerken in het devies en de vogelsnavels op sommige van de varianten van het wapen?
Het devies verwijst naar Psalm 91:4 – Wie schuilt bij God, de Allerhoogste.
In het Frans: Il te couvrira de ses plumes, Et tu trouveras un refuge sous ses ailes; Sa fidélité est un bouclier et une cuirasse.
In de Nederlandse Statenvertaling klinkt dat zo: Hij zal u dekken met Zijn vlerken, en onder Zijn vleugelen zult gij betrouwen.
In het Centraal Museum in Utrecht hangt een geschilderd portret van Jehan Mamuchet. Volgens de bovengenoemde stamboom is Jehan geboren rond 1645 en zou hij de overgrootvader zijn van Jan Frederik. Op het paneel staat het ook het wapenschild, hier zijn de Saracenen vogels met ravensnavels, ook in het hartveld zo te zien vogels. In de begeleidende tekst staat onder andere:
Jehan Mamuchet(?-?), heer van Marrège en Gruinerie, zoon van Marcus Mamuchet en Anna de Baudreghien, erfdochter van Gruinerie in Henegouwen, was handelaar en koperslager (1591) te Doornik. Hij huwde in 1570 (?) met Isabella le Rougeault, erfdochter van Houdringe.
Wapen van Van Heusden
In goud een zilveren dwarsbalk, vergezeld boven van zes schijfjes (geplaatst als 3-3) en beneden van veertien schijfjes (5-4-3-2) en in een zilveren linkervrijkwartier drie zwarte weerhaken naast elkaar.
Andere herinneringen aan de familie Mamuchet-Van Heusden
Ten oosten van het dorp De Bilt liggen verscheidene landgoederen. Eén er van is het landgoed Houdringe/Houdringen, dat in 1650 werd gekocht door Jan Mamuchet, de vader van Jan Frederik. Zie voor meer informatie Wikipedia. Ook kasteel Sterkenburg in de Utrechtse Heuvelrug heeft een relatie met de familie Mamuchet-van Heusden. Catharina kocht het in 1725 ten behoeve van hun zoon